Okuma Süresi
Yapay zekâ konusu her açıldığında herkesin aklına gelen korku dolu nokta “işlerimizden olacak mıyız?” sorusu. Bu hafta, teknoloji sektöründe yine büyük bir işten çıkarma dalgası yaşandı. Bazı örnekler şunlar: Unity Software, çalışanlarının %25’ini, yani 1800 kişiyi; Twitch, %35’ini, yani 500 kişiyi; Discord 170 kişiyi; Google ise yüzlerce kişiyi işten çıkardığını duyurdu. Verilere göre, 2024 yılının ilk ayının yarısında 24 teknoloji firmasından yaklaşık 4000 kişi işini kaybetti.
Hepimizin severek kullandığı ve kâr amacı gütmediğini öne süren dil öğrenme platformu Duolingo, içerik üreten çalışanlarının %10’unu işten attı. Şirket sözcüsü, “Bu iş için artık çok fazla insan gereksinimi duymuyoruz. Verimli yapay zekâ uygulamalarıyla bu işi halledeceğiz.” dedi. Duolingo hisseleri bu haberle %3,2 artış gösterdi.
Gördüğünüz üzere haberler pek sevimli değil. Ama öte yandan ABD’deki firmalarda diploma önceliği oldukça düşmüş durumda ve sizin mezuniyet puanınıza değil donanımınıza öncelik veriyorlar artık. Yani ne kadar kendinizi geliştirirseniz o kadar değerlisiniz. Ben de Teknosafari’deki ilk yazımda özellikle beyaz yakalı çalışanlar için MBA değerinde bir rehber hazırlamaya çalıştım. Ben promptları GPT-4 tabanlı denedim ama BARD, BING, Claude ya da eşdeğer bir AI platformu da iş görecektir.
Yapay zekanın iş dünyasında kullanımı, özellikle karar alma süreçlerinde büyük bir dönüşüm yaratmakta. İşletmeler, ChatGPT gibi gelişmiş yapay zekâ araçlarını kullanarak, stratejik kararlarını daha bilinçli ve verimli bir şekilde alabiliyorlar. İşte yapay zekanın iş dünyasında kullanımının bazı örnekleri ve bu örneklerle ilgili ipuçları:
1. **SWOT Analizi**: ChatGPT, iş kararları için SWOT Analizi yaparak güçlü ve zayıf yönleri, fırsatları ve tehditleri detaylı bir şekilde ortaya koyabilir. Bu analiz, işletmelerin uygulanabilirliği hakkında daha bilinçli kararlar almasına yardımcı olur.
Örnek prompt: “[İş kararım] için bir SWOT Analizi yap. Uygulanabilirliği hakkında bilinçli bir değerlendirme yapmak için Güçlü Yönlerini, Zayıf Yönlerini, Fırsatlarını ve Tehditlerini değerlendir.”
2. **Pareto İlkesi (80/20 Kuralı)**: Yapay zeka, iş kararlarını analiz etmek için Pareto İlkesini uygulayabilir. Bu, işletmelerin kaynaklarını en etkili şekilde tahsis etmelerine ve önemli sonuçları elde etmek için kritik faktörleri belirlemelerine yardımcı olur.
Örnek prompt: “[İş kararımı] analiz etmek için Pareto İlkesini (80/20 Kuralı) uygula. Kaynak tahsisini optimize ederek sonuçların %80’ine yön veren faktörlerin kritik %20’sini belirle.”
3. **Mavi Okyanus Stratejisi**: ChatGPT, işletmelerin inovasyon ve farklılaşmaya odaklanarak yeni pazar alanları yaratmalarına yardımcı olabilir. Bu strateji, rekabetten uzak durarak benzersiz fırsatlar yaratmayı amaçlar.
Örnek prompt: “[İş kararımı] değerlendirmek için Mavi Okyanus Stratejisini kullan. İnovasyon ve farklılaşmaya odaklanarak tartışmasız bir pazar alanı yaratmanın yollarını araştır.”
4. **Senaryo Planlama**: Yapay zekâ, çeşitli dış faktörleri göz önünde bulundurarak birden fazla makul gelecek senaryosu geliştirebilir. Bu, işletmelerin hazırlıklarını ve esnekliklerini artırmalarına yardımcı olur.
Örnek prompt: “[İş kararımı] değerlendirmek için Senaryo Planlamasını kullan. Hazırlığı ve esnekliği artırmak için çeşitli dış faktörleri göz önünde bulundurarak birden fazla makul gelecek senaryosu geliştir.”
5. **Oyun Teorisi**: ChatGPT, rakiplerin ve paydaşların eylemlerini öngörerek iş kararlarını analiz edebilir. Bu, işletmelere stratejik etkileşimleri göz önünde bulundurma ve sonuçları optimize etme fırsatı sunar.
Örnek prompt: “Oyun Teorisini kullanarak [iş kararımı] analiz et. Rakiplerin ve paydaşların eylemlerini öngörmek ve sonuçları optimize etmek için onlarla olan stratejik etkileşimleri göz önünde bulundur.”
6. **Yalın Başlangıç Metodolojisi**: Yapay zeka, iş kararları değerlendirilirken hızlı deneme ve yinelemeli geliştirmeye odaklanabilir. Bu, varsayımların doğrulanmasını ve israfın en aza indirilmesini sağlar.
Örnek prompt: “[İş kararımı] değerlendirmek için Yalın Girişim Metodolojisini uygula. Varsayımları doğrulamak ve israfı en aza indirmek için hızlı deneme ve yinelemeli geliştirmeyi vurgula.”
7. **İhtiyaçlar Hiyerarşisi (Maslow)**: ChatGPT, iş kararlarının temel insan ihtiyaçları ile nasıl uyumlu olduğunu değerlendirebilir. Bu, tüketici davranışını anlamak ve etkilemek için önemlidir.
Örnek prompt: “[İş kararımı] değerlendirmek için Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisini kullan. Kararın tüketici davranışını etkileyen temel insan ihtiyaçları ile nasıl uyumlu olduğunu değerlendir.”
8. **İnovasyon Hırs Matrisi**: Yapay zekâ, inovasyonları stratejik hedeflerle uyumlu olacak şekilde sınıflandırabilir. Bu, işletmelerin inovasyon stratejilerini daha etkili bir şekilde planlamalarına yardımcı olur.
Örnek prompt: “[İş kararımı] Yenilikçilik Hedefi Matrisini kullanarak değerlendir. İnovasyonları stratejik hedeflerle uyumlu olacak şekilde temel, bitişik veya dönüşümsel olarak sınıflandır.”
9. **Çevik Metodoloji**: ChatGPT, iş kararlarını daha küçük, yönetilebilir görevlere ayırabilir ve uyarlanabilirliği teşvik edebilir. Bu, müşteri odaklı bir yaklaşımı destekler.
Örnek prompt: “[İş kararımı] analiz etmek için Çevik Metodolojiyi uygula. Kararı daha küçük, yönetilebilir görevlere ayır, uyarlanabilirliği ve müşteri odaklılığı teşvik et.”
10. **Kaynak Tabanlı Görüş (RBV)**: Yapay zekâ, işletmelerin benzersiz kaynaklarını ve yeteneklerini analiz ederek rekabet avantajlarını değerlendirebilir.
Örnek prompt: “[İş kararım] için bir Kaynak Tabanlı Görüş analizi yap. Benzersiz kaynaklarınızın ve yeteneklerinizin sürdürülebilir rekabet avantajına nasıl katkıda bulunduğunu incele.”
11. **Duygusal Zekâ (EI) Değerlendirmesi**: ChatGPT, iş kararlarını duygusal zekâ perspektifinden değerlendirebilir. Bu, kişiler arası ilişkiler, liderlik becerileri ve genel kurumsal iklim üzerindeki etkileri dikkate alarak daha insancıl ve etkili kararlar almayı sağlar.
Örnek prompt: “[İş kararımı] Duygusal Zekâ (EI) merceğinden değerlendir. Kişiler arası ilişkiler, liderlik ve genel kurumsal iklim üzerindeki etkisini göz önünde bulundur.”
12. **Çevik İnovasyon**: Yapay zeka, işletmelere çevik inovasyon ilkelerini uygulama konusunda rehberlik edebilir. Bu, esnekliği, iş birliğini ve müşteri geri bildirimlerini ön plana çıkararak inovasyon sürecini güçlendirir.
Örnek prompt: “[İş kararımı] analiz etmek için Çevik İnovasyon ilkelerini uygula. İnovasyonu teşvik etmek ve uygunluğu sürdürmek için esnekliği, iş birliğini ve müşteri geri bildirimini benimse.”
13. **Teknoloji Benimseme Yaşam Döngüsü**: ChatGPT, işletmelere farklı müşteri segmentlerinin teknolojileri nasıl benimsediğini anlamalarında yardımcı olabilir. Bu, pazarlama stratejilerinin ve ürün lansmanlarının daha etkili olmasını sağlar.
Örnek prompt: “[İş kararımı] değerlendirmek için Teknoloji Benimseme Yaşam Döngüsünü kullan. Farklı müşteri segmentlerinin yenilikleri nasıl benimsediğini anlayın, pazarlama ve kullanıma sunma stratejilerine rehberlik et.”
14. **Kaynak Tahsisi Çerçevesi**: Yapay zeka, işletmelere kaynaklarını stratejik önceliklere, risk değerlendirmesine ve potansiyel getirilere göre daha etkin bir şekilde tahsis etmelerinde yardımcı olabilir.
Örnek prompt: “[İş kararım] için bir Kaynak Tahsis Çerçevesi geliştir. Kaynakları stratejik önceliklere, risk değerlendirmesine ve potansiyel getirilere göre tahsis et.”
15. **Bilişsel Önyargılar Analizi**: ChatGPT, iş kararlarını analiz ederken bilişsel önyargıları belirleyebilir. Bu, daha objektif ve dengeli karar alma süreçlerine katkıda bulunur.
Örnek prompt: “Bilişsel önyargıları göz önünde bulundurarak [iş kararımı] analiz et. Objektif karar vermeyi sağlamak için teyit önyargısı, sabitleme ve batık maliyet yanılgısı gibi potansiyel önyargıları belirle.”
16. **Değer Zinciri Analizi**: Yapay zekâ, işletmelerin birincil ve destek faaliyetlerini belirlemelerine, süreçleri optimize etmelerine ve maliyet azaltma veya farklılaştırma alanlarını ortaya çıkarmalarına yardımcı olabilir.
Örnek prompt: “[İş kararım] için bir Değer Zinciri Analizi gerçekleştir. Birincil ve destek faaliyetleri belirleyin, süreçleri optimize edin ve maliyet azaltma veya farklılaştırma alanlarını ortaya çıkar.”
17. **Algısal Haritalama**: ChatGPT, müşterilerin işletmelerin tekliflerini nasıl algıladığını görselleştirmede yardımcı olabilir. Bu, markalaşma ve konumlandırma stratejilerinin geliştirilmesine katkı sağlar.
Örnek prompt: “[İş kararımı] değerlendirmek için Algısal Haritalama uygula. Müşterilerin rakiplerimize göre teklifimizi nasıl algıladığını görselleştir, konumlandırma ve markalaşma stratejilerine rehberlik et.”
18. **Beklenmedik Durum Planlaması**: Yapay zekâ, işletmelere olası aksaklıkları öngörme ve riskleri azaltma konusunda yardımcı olabilir. Bu, iş sürekliliğini ve dayanıklılığı artırır.
Örnek prompt: “[İş kararımı] değerlendirmek için Beklenmedik Durum Planlamasını kullan. Olası aksaklıkları öngörün ve riskleri azaltmak ve iş sürekliliğini sağlamak için stratejiler geliştir.”
19. **Kaynak Bağımlılığı Teorisi**: ChatGPT, işletmelerin dış varlıklara olan bağımlılıklarını ve bunların karar sonuçlarına etkisini analiz edebilir.
Örnek prompt: “Kaynak Bağımlılığı Teorisini kullanarak [iş kararımı] analiz et. Dış varlıklara olan bağımlılıkları ve bunların karar sonuçlarını nasıl etkilediğini incele.”
20. **Davranışsal Ekonomi Analizi**: Yapay zekâ, iş kararlarını davranışsal ekonomi perspektifinden değerlendirerek, psikolojik faktörlerin müşteri tepkilerini nasıl etkilediğini anlamada yardımcı olabilir.
Örnek prompt: “[İş kararımı] Davranışsal Ekonomi perspektifinden değerlendir. Kayıptan kaçınma ve çerçeveleme gibi psikolojik faktörlerin müşteri tepkilerini nasıl etkilediğini düşün.”
Bu örnekler, yapay zekanın iş dünyasında nasıl değerli bir araç haline geldiğini göstermekte. İşletmeler, ChatGPT gibi araçları kullanarak daha bilinçli, verimli ve yenilikçi kararlar alabilirler. Bu, rekabet üstünlüğü sağlamak ve iş dünyasındaki sürekli değişen ihtiyaçlara hızla adapte olmak için kritik öneme sahip. Bu geniş çaplı uygulamalar, yapay zekanın iş dünyasındaki çeşitli karar alma süreçlerini nasıl dönüştürebileceğini ortaya koyuyor. Yapay zekâ, işletmelerin daha hızlı, etkili ve yenilikçi olmalarını sağlayarak onlara rekabet avantajı sağlamakta. Yapay zekanın sağladığı bu derinlemesine analizler ve içgörüler, işletmelerin karar alma süreçlerinde daha iyi sonuçlar elde etmelerine imkân tanıyor. Ayrıca, yapay zekâ sürekli öğrenme ve adaptasyon yeteneğine sahip olduğu için, değişen pazar koşullarına ve iş gereksinimlerine hızla uyum sağlayabilir.
Özetle, yapay zekâ ve ChatGPT gibi araçlar, iş dünyasında stratejik karar alma süreçlerini dönüştürmekte büyük bir rol oynamakta. Bu teknolojiler, işletmelerin daha bilinçli ve verimli kararlar almasını, aynı zamanda sürekli değişen pazar dinamiklerine hızla adapte olmasını sağlamakta. İşletmeler bu araçları etkin bir şekilde kullanarak, rekabet üstünlüğünü koruyabilir ve uzun vadeli başarıyı hedefleyebilirler.
