Okuma Süresi
Geçtiğimiz günlerde üzücü kaza haberlerinden adını sıkça duyduğumuz Boeing, Amerika’da yapılacak olan araştırmaya yardımcı olmak için şirket içi yazışmalarını paylaştı. Mesajlar incelendiğinde ortaya Boeing 737 Max uçakları hakkında ilginç yazışmalar ortaya çıktı. Çalışanlar uçaklar satışa sunulmadan önce bu modelle kendi aralarında dalga geçtiği ortaya çıktı.
Amerika Kongresinden çıkan kararla birlikte son dönemde düşen 2 tane Boeing 737 Max için şirket içi e-posta ve mesajlar komiteye teslim edildi. New York Times ve Washington Post gibi ABD’nin önde gelen 2 gazetesi tarafından sızdırılan belgelerde, Boeing çalışanlarının 737 Max modeli ile ilgili garip mesajlar açığa çıktı. Hatırlayacağınız üzere ilk kazayı geçiren uçak Etiyopya Hava Yollarına ait 302 numaralı uçuşunda 157 kişi hayatını kaybetmişti. Ardından Lion Air’in 610 numaralı uçuşunda ikinci Boeing 737 Max Endonezya yakınlarına düşerek 189 kişinin hayatına mal olmuştu.
Sızdırılan mesajlarda Boeing çalışanlarında birisi, kendi ailesinin 737 Max simülatörü tarafından programlanmış bir uçağa bindirmeyeceğini açıkça belirtiyor. Lion Air kazasından bir süre önce yazılan bu e-postanın alıcısı olan çalışan da aynı şeyi onaylayarak 737 Max’e ailesini emanet etmeyeceğini belirtmiş.
l
2017 yılının Nisan ayında ortaya çıkan bir diğer yazışmaya göre bir Boeing çalışanı, 737 Max’in palyaçolar tarafından tasarlandığı ve onların başında da sözde maymunların yönettiğini paylaşmış. Aradan geçen 1 yılın sonunda, takvimler 2018’i gösterdiğinde ise başka bir çalışan, ürettikleri modelin FAA (Federal Havacılık Kurumu) testinden geçmesi halinde şok olacağını belirtmiş.
ABD kongresine iletilen bu e-postaların çoğunda çalışanların 737 Max’leri kullanabilmek için özel bir eğitime tabii tutulup tutulmayacağı hakkında bir çok tartışma mevcut. Bir teknik pilot şefi, yeni uçaklar için pilotların eğitimine ihtiyaç olmadığını bir çok kez yetkililere rapor etmiş bulunuyor. 6 Haziran 2017 tarihinde ortaya çıkan bir diğer e-posta da aynı şef bir çalışana 737 Max çalıştıktan sonra başka bir prosedüre ihtiyaç yok diyerek tavsiyede bulunuyor.
Simülatör eğitimleri incelendiğinde yine ortaya ilginç şeyler ortaya çıkıyor. Bir 737 Max’in simülasyon sırasında düştüğü ve bunu yetkililere açıklamaya korktukları kısa mesajlarda ortaya çıktı. Bu mesajlarda çalışanlar şirket kültürü hakkında tartışıyor ve bunu değiştirmenin yıllar süreceğini söylediği görülüyor.
Mesajların hepsi net olarak ortaya çıkmadı, Boeing firması çalışanlarını korumak için çoğu mesajı sansürleyerek Federal Havacılık Kurumu’na iletti. Bu şekilde yollanan mesajlar FAA’nın tepkisine neden olsa da sürecin sonunda edinilen denetim serbestliği ile konu detaylı şekilde incelenmeye devam ediyor.
Kazalar neden yaşanıyor?
Kazaların sebebi olarak gösterilen Manevra Karakteristikleri Arttırma Sistemi ( Maneuvering Characteristics Augmentation System-MCAS) uçağın burnunu otomatik olarak aşağı yöne çeviriyor. Bunun sebebi ise bilgisayarların uçağın havada tutunma hızının düşmesi ve kanatlardaki kaldırma kuvvetin uçağın yükünü taşıyamadığını belirtilen komutu veriyor. Kazalara neden olan bu yazılımsal hata hala giderilmiş değil ve üretilen tüm 737 Max’ler güvenle havalanacağı günü bekliyor.
Amerikalı şirket, 737 Max’lerin karıştığı kazalardan dolayı CEO’SU Dennis A. Muilenburg’un görevine Aralık ayında son vermişti. Ayrıca Boeing, ortaya çıkan bu endişe verice mesajlar ve e-postalardan dolayı Kongreden de özür diledi. Geçtiğimiz saatlerde İran üzerinde düşen bir başka Boeing modelinin de teknik sebeple düştüğü iddia edilip Boeing algısı iyice kötüye giderken, İran’dan yapılan açıklama ile bu uçağı kendilerinin kaza sonucu düşürdüğünü duyurdu. Her ne kadar duyduğumuz her kazada biraz daha tedirgin olsak da, zor günler geçiren Havacılık sektörü bu durumu düzeltmek için ellerinden geleni yapacaktır.
