Okuma Süresi

5 dakika

Tekno Safari Özel // Google’ın Türkiye için android kararı olay yarattı. Peki Google’un android cihazlarda Google servisleri konusunda anlaşma yapmama  kararının arkasında ne var? Rekabet Kurumu, Google’ın 19 Eylül 2018 tarihinde Kurul kararı ile getirilen yükümlülükler çerçevesinde firmalarla yaptığı sözleşmelerde yapması gereken değişiklikleri gerçekleştirmemesinden kaynaklı olarak Google’a ceza vermişti. Google’un da buna tepki olarak android cihazlarda Google servislerine yer vermeyeceği kararını aldığı iddia ediyor. Peki Türkiye’deki milyonlarca android kullanıcısı etkileyecek bu karara nasıl varıldı?

Rekabet Kurumu’nun Amerikan devi Google hakkında ‘haksız rekabete yol açtığı’ gerekçesiyle kestiği cezanın ardından Google iş ortaklarına mektup yazdı. Google’ın mektupta bu durumun düzeltilmemesi durumuda Türkiye’de piyasaya sürülecek android telefonlara kendi programlarını kullanabilmeleri için lisans vermeyeceği iddia edildi. İddiaya göre ayrıca Google, firmalara Rekabet Kurumu’nun bu kararı geri alınmaz ya da düzeltilmezse Türkiye’den çıkabileceğini de bildirdi.

Google’un android cihazlar için Google servisleri lisans iptali kararı, Türkiye’deki milyonlarca akıllı telefon kullanıcısı ilgilendiriyor. Türkiye’de kullanılan her 10 akıllı cihazdan 9’u android işletim sistemine sahip. Google tarafından henüz yapılmış bir açıklama yok fakat, iddia edilen lisans iptali kararı doğruysa ABD-Çin arasında yumuşamaya başlayan krizin ardından yeni kriz Google ile Türkiye arasında olacak. 

Soruşturma 4 Yıl önce Yandex’in şikayeti ile başladı. 

Google ile başta arama motoru ve harita servisleriyle rekabet eden Rus şirket Yandex, 10 Temmuz 2015’te Rekabet Kurumu’na başvurarak Google’un 4054 sayılı Kanun’a aykırı eylemlerinden ve uygulamalarından dolayı Yandex’in olumsuz etkilendiği ve zarara uğradığının tespit edilmesi talebini iletti. 

Yandex’in başvurusundaki talepleri şöyle:

• Google’ın “(Android tabanlı) mobil uygulama platformları/bellekleri” ve “arama motoru hizmetleri” piyasalarındaki hâkim durumunun tespit edilmesi, 
• Google Play uygulama mağazası, Google Play Hizmetleri ve Google Mobil Hizmetler Paketi içerisindeki diğer mobil uygulamaların Google tarafından birbirine bağlanarak Android işletim sistemiyle çalışan mobil cihazların üreticilerine satılmasının ve bunun yanı sıra, Google arama motorunun tüm arama erişim noktalarında varsayılan arama motoru olarak ayarlanması ve Google uygulamaları ve hizmetleri için ayrıcalıklı yerleştirme imkânı sağlanması amacıyla getirilen şartların 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı Kanun) 6. maddesine aykırı olduğunun tespit edilmesi, 
• Gelir Paylaşımı Sözleşmeleri’nde rakiplerin açıkça dışlanmasının 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesine aykırı olduğunun tespit edilmesi, 
• Google’ın 4054 sayılı Kanun’a aykırı eylemlerinden ve uygulamalarından dolayı Yandex’in olumsuz etkilendiği ve zarara uğradığının tespit edilmesi

Yandex’in iddiaları 

Google’un 4 yöntemle rekabet koşullarını ihlal ederek Android işletim sistemiyle hakim duruma geldiği kaydedilen Yandex’in dayanakları mobil uygulama dağıtım sözleşmeleri, gelir paylaşımı sözleşmeleri, Android uyumluluk programı ve parçalara ayırmama sözleşmesi olarak başvuruda ifade edilmiş. Buna göre Yandex’in başvurusunda öne çıkan hususlar şöyle:

• Google Play uygulama mağazası, Google Play Hizmetleri ve Google Mobil Hizmetler Paketi’nin Android işletim sistemini kullanmak isteyen cihazlara önceden yüklenmesiyle ilgili olarak cihaz üreticileri ile Google arasında imzalanma zorunluluğu
• Tüm arama erişim noktalarında Google aramanın varsayılan arama sağlayıcısı yapılması gerektiği,
• Android işletim sisteminin bulunduğu bütün cihazlarda konum sağlayıcı olarak Google’ın konum belirleme sağlayıcısını kullanmanın zorunlu olduğu, 
• Ayrıca Google uygulamalarının rakibi olan uygulamaların ve özellikle Yandex’in arama motorunun varsayılan uygulama olarak yüklenmesine izin vermediği, 
• üreticilerin, Google’ın arama motoru reklamlarından veya uygulamalar içerisinde yapılan aramalardan elde edilen gelirden pay alabildikleri, Ancak bunun için üreticilerin, cihaza Google’ın hizmetlerini önceden yüklemek mecburiyetinde olduğu, 
• Google tarafından büyük üreticilere teklif edilen anılan sözleşme ile Google uygulamalarının rakibi uygulamaların cihaz üzerinde herhangi bir yere yüklenmesinin engellendiği ve böylece üreticilerin Google’ın rakibi olan firmalarla iş yapmayı reddetme yükümlülüğü altına girdiği, 
• Google yetkilileri tarafından yapılan basın açıklamasında “üreticinin, Yandex gibi rakiplerin uygulamasını önceden yüklemeye karar verirse, gelirden hiçbir pay alamayacağını” ifade ettiği,

Rekabet Kurumu’nun Google’dan talebi ne oldu?

Google’un Türkiye’de satışa sunulmak üzere üretilen cihazlarında Ticari Android İşletim Sistemi (TAİS) kullanmak isteyen cihaz üreticileriyle yaptığı sözleşmelerde; 

• Lisanslamaya koşul olarak sunduğu Google Arama parçacığının ana ekranda ayrıcalıklı olarak yüklenmesi zorunluluğunu düzenleyen veya doğrudan/dolaylı olarak buna işaret eden sözleşme hükümlerinin sözleşmelerden kaldırılması, böylelikle cihaz üreticilerinin ana ekranda konumlandıracakları arama parçacığının sağlayıcısını Google veya rakipleri arasından seçim hakkının güvence altına alınması ve cihaz üreticilerinin Google dışındaki arama parçacıklarını da ana ekranda tek başına yerleştirebilme özgürlüklerinin tesis edilmesi, 
• Lisanslamaya koşul olarak sunulan, Google Arama’nın mevcut tasarım yapısı içerisinde yer alan ve sözleşmelerde yer verilen tüm arama erişim noktalarında varsayılan olarak atanmasına ilişkin şartların kaldırılması ve tasarım tercihleri sonucunda ortaya çıkabilecek tüm arama noktalarında Google Arama’nın varsayılan olarak atanmasına ilişkin yeni yükümlülükler getirilmemesi,
• Lisanslamaya koşul olarak sunulan, Google Webview bileşeninin varsayılan ve münhasıran uygulama içi internet tarayıcısı olarak yüklenmesi zorunluluğunu düzenleyen veya doğrudan/dolaylı olarak buna işaret eden sözleşme hükümlerinin sözleşmelerden kaldırılması, 

Kurul, yukarıda sayılan üç yükümlülük ile yasaklanan sonuçları doğuracak şekilde mali veya başka yollarla teşviklerde bulunulmaması, cihaz üreticileri ile imzalanan Gelir Paylaşımı Sözleşmeleri başta olmak üzere mevcut tüm sözleşmelerden Google Arama’nın rakiplerinin cihazlara önyüklenemeyeceğine ve cihaz üreticilerinin cihazlardaki arama noktalarının herhangi birinde Google Arama’ya rakip ürünleri kullanamayacaklarına dair yükümlülüklerin sözleşmelerden çıkarılması yönünde yükümlülükler getirmiş ve sözleşmelerde yapılması gereken değişikliklerin, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren altı ay içinde Rekabet Kurumuna (Kurum) tevsik edilmesine karar vermişti. 

“Google Türkiye’nin Android Kararı” haberini okumak için tıklayınız.

Google’dan Android Kararı Hakkındaki Açıklama için tıklayın.

Google ihlalleri gidermeyince Rekabet Kurumu’ndan ceza geldi 

Kurul raportörünün hazırladığı bilgi notu doğrultusunda yapılan inceleme ve değerlendirmeler sonucunda, android cihaz üreticileri ile yapılan mobil uygulama dağıtım sözleşmelerinde yer alan Google arama motorunun ana ekranda konumlandırılması, Google Webview bileşeninin tek bileşen olarak atanmasına yönelik uygulamalar ile gelir paylaşım sözleşmelerinde yer verilen ve Google arama motorunun cihazlarda münhasıran yüklenmesini temin eden hükümler yoluyla, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 6. maddesinin ihlal edildiğini saptadı.

Rekabet Kurumu, Google’ın uyguladığı yeni sistemde, telefonlarda yüklü bulunmak isteyecek Google’ın rakibi arama motoru firmaların, cihaz üreticilerine yalnız kendi arama parçacıklarının yüklenmesine ilişkin bir gelir taahhüt etmek durumunda kalacaklarını belirledi. Ayrıca Google arama parçacığının cihazlardan çıkarılması karşısında cihaz üreticisinin Google’a ödemesi gereken lisans ücretini de karşılamak durumunda kalabileceği tespit edildi. Google’ın bu tutumunun tüketicileri, rakip ürünleri tercih etmemeye zorlayacağı ifade edildi.

Google’a her gün için milyonlarca lira ceza kesiliyor

Kurul, Google tarafından 19 Eylül 2018 tarihinde verilen kararı ile getirilen yükümlülükler çerçevesinde sözleşmelerinde yapması gerekli değişiklikleri yapmadığına karar vererek Google’a para cezası kesti.  Buna göre 07.11.2019 tarihinden başlamak üzere 19.09.2018 tarihli ve 18-33/555-273 sayılı kararda belirtilen yükümlülüklerin yerine getirildiği tarihe kadar geçecek süre için ekonomik bütünlüğün 2018 yılı Türkiye cirosunun onbinde beşi oranında olmak üzere günlük süreli idari para cezası verilmesine karar verdi. Buna göre Google’a her gün 2018 cirosunun onbinde 5’i ceza kesiliyor. Bu rakamın milyonlara denk geldiği tahmin ediliyor. 

12 Aralık itibariyle Türkiye’de satışı yapılan Android telefonlara Google Servisleri Lisansı verilmeyecek

Bu ceza kararı üzerine Google, Türkiye’deki iş ortaklarına, telefon üretici firmalarına ve akıllı telefon satışı yapan GSM operatörlerine bir yazı yazarak aldığı kararı duyurdu. Google, 12 Aralık itibariyle Türkiye’de satışı yapılan android işletim sistemli akıllı telefonlardaki kendilerine ait programların lisansını iptal ettiğini, bu tarihten sonra piyasaya girecek android telefonlara Google programları için lisans verilmeyeceğini, uygulamaların yeni sürümlerinin kullanılamayacağını bildirdi. Yazıda, bundan böyle Google Search, Google Play, YouTube, Gmail ve diğer Google uygulamalarının Türkiye’de satılan android telefonlarda kullanılamayacağı belirtildi.