Okuma Süresi
Türk Uzay Ajansı, astronot yerine ‘Fezagir’ isminin kullanılmasını istedi. Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım yaptığı bir açıklamada Türkiye Uzay Ajansı (TUA)’nın astronotlarının Fezagir adıyla anılması için öneride bulunacaklarını açıkladı.
Şubat ayında Cumhurbaşkanı’nın Türkiye Milli Uzay Programı’nı açıklamasının ardından ülkemizde Türkiye Uzay Ajansı sık sık gündeme gelmeye başladı. 2023 yılında Ay’a çıkmamızın planlandığı program bağlamında Türkiye’nin 10 yıllık uzay çalışmaları da anlatılmıştı. Türkiye Uzay Ajansı’ndan ise ‘astronot’ yerine kullanılması için isim önerisi geldi. TUA Başkanı yaptığı bir açıklamada astronot yerine ‘Fezagir’ kelimesinin kullanılmasını önereceklerini açıkladı.
Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım neden Fezagir kelimesinin kullanılmasını istediğini ise şu sözlerle aktardı:
“Bu konuda Türk Dil Kurumu Başkanımız da bizi ziyarete geldi, bir görüşme yaptık. Çünkü bu hassas bir konu, dile bir kelime kazandırmak kolay bir iş değil. Millet tarafından kabul edilip kullanılması lazım. Kullanılmayan, lügatte kalan bir kelimenin pek faydası olmuyor. Binlerce teklif geldi. Açıkçası çok tatmin eden bir şeyi şu ana kadar göremedim. Ama çıkacağını düşünüyorum. Ali Kuşçu, Fatih, Alparslan gibi özel isim olmamalı. Çünkü kozmonot veya astronot kelimesi birçok ülkenin uzay insanları için kullanılan bir cins isimdir. Türk kelimesinin geçmesini de bu manada uygun görmüyorum çünkü Amerika, Rusya gibi diğer ülkelerin göndereceği uzay insanları için de bu kelimeyi kullanacağız. Benim, Orta Asya’da eskiden kullanılmakta olan bir kelime hoşuma gitmişti: Fezagir. Biraz eski bir kelime ama o da çağrışım olarak ne kadar doğru bulunur bilemiyorum.”
Astronot kelimesinin yerine kullanılması istenen Fezagir ne demek?
Fezagir kelimesi aslında Arapça ve Farça kökenli. Arapça’da uzay anlamına gelen ‘feza’ ve Farsça ‘gir’ eklerinden oluşan bu kelime daha önce bazı Orta Asya Türk devletlerinde kullanılmıştı.
İlginizi Çekebilir:
Türkiye Milli Uzay Programı Tanıtıldı: 2023’te Ay’a Gidiyoruz
Dünyanın İlk Özel Uzay İstasyonu Projesi, Yatırım Turunda 130 Milyon Dolar Topladı
Küresel İnternet Kullanımı, Perseverance, Tesla Bitcoin Geliri | Haftalık Teknoloji Programı #7:
Fezagir Özbek Türkçesindeki fazogir ile uyumludur. Ne Arapçada ne Farsçada “astronot, uçurcu” anlamında fezagir sözcüğü vardır; bu Özbek Türkçesinin malı olan bir sözdür. Özbek Türkçesi nedir? Çağatay Türkçesinin devamıdır. Çağatay Türkçesi nedir? Sovyetler Birliği Türk halklarını bölmek için onlara ayrı birer yazı dili kurmadan önce Osmanlı Türkçesi sahası dışında neredeyse bütün Türklerin ortak yazı dilidir. Fezagir belki astronotun öz Türkçesi değildir ama Türkçedir. Bu tür sözcüklerin Türkçede kullanılması da Türkler arasında ortak dilin oluşması açısından mühimdir.
Pamukkale Özbekçe Sözlükte fazogir sözcüğü “uçurcu, fezagir, astronot” karşılıkları bulunan bir sözcüktür. Bu sözcükte feza kısmı Arapça “uzay, uçur” , gir kısmı Farsça “tutan” anlamına gelmektedir. Bu Arapça-Farsça unsurlar bulunan sözcük ne Arapçada ne Farsçada kullanılmaktadır. Özbek Türkçesinin malıdır. Özbek Türkçesi ise Ruslar tarafından farklı Türk boylarının lehçeleri yazı diline hâline getirilmeden önce Osmanlı sahası dışında neredeyse bütün Türk Dünyasında ortak yazı dili olan Çağatay Türkçesinin devamıdır. Yani öz Türkçe olmasa bile Türkçenin malı olmuş bu sözcüğün Türkiye’de de aynı manada kullanılması ortak Türkçenin oluşmasına katkı sağlayabilecek bir adım olabilir.